Το πείραμα του Ερατοσθένη 2014

«Το πείραμα του Ερατοσθένη 2014» (The Eratosthenes Experiment 2014) οργανώνεται στα πλαίσια του δικτύου καινοτομίας Open Discovery Space project που είναι  συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ενωση.  Η δράση εντάσσεται στα πλαίσια συμμετοχής του σχολείου μας στο δίκτυο καινοτομίας Open Discovery Space (ODS).
Την Παρασκευή, 21 Μαρτίου 2014, σχολεία από όλον τον κόσμο, μετρήσαμε την περιφέρεια της Γης ακολουθώντας  τα βήματα που έκανε  ο Ερατοσθένης τον 3ο αιώνα π.Χ.

Εκτελέσαμε  το δικό μας πείραμα από την αυλή του σχολείου μας και καταχωρήσαμε  τα αποτελέσματα των μετρήσεών μας σε μία κοινή βάση δεδομένων σε συνεργασία με άλλα σχολεία.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, γιατί μια δράση όσο απλή κι αν φαίνεται, δεν είναι  γίνεται «τυχαία» και χωρίς στόχους-σχεδιασμό.
Ο παιδαγωγικός σχεδιασμός της μιας δράσης/προγράμματος αφορά

• τη δημιουργία κατάλληλων προϋποθέσεων στοχασμού  παρέχοντας στους μαθητές,
• τη δυνατότητα να αμφισβητούν, να αξιολογούν και να δομούν νέες γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και συμπεριφορές, 
• τη δημιουργία των αναγκαίων προϋποθέσεων ενεργητικής εμπλοκής του μαθητή στο διδακτικό γίγνεσθαι, 
• τη δημιουργία αυθεντικότερων συνθηκών μάθησης.

Στη συγκεκριμένη δράση και σε ό,τι αφορά το Γνωστικό τομέα (κριτική σκέψη/γνώση) οι μαθητές μαθαίνουν για τον καινοτόμο τρόπο που ο Ερατοσθένης χρησιμοποίησε για τον υπολογισμό της περιφέρειας της Γης, καλούνται να κατανοήσουν πώς ακριβώς  έκανε τη μέτρηση και να προσπαθήσουν να το επαναλάβουν. Σε συναισθηματικό επίπεδο να ανταποκριθούν και να συμμετέχουν ακολουθώντας  τις κατευθυντήριες γραμμές που δίνονται από τον εκπαιδευτικό και να κάνουν την μέτρηση της περιφέρειας της Γης οι ίδιοι.  Στον Ψυχοκινητικό τομέα οι μαθητές καλούνται να μιμηθούν, να εφαρμόσουν -καθώς ακολουθούν την ίδια διαδικασία όπως και ο Ερατοσθένης- και να προσπαθήσουν να μετρήσουν την περιφέρεια της Γης, εργαζόμενοι συλλογικά και μάλιστα στην περιπτωσή μας σε μικτές ομάδες μαθητών δύο τμημάτων του σχολείου. Το εκπαιδευτικό σενάριο στηρίζεται στο ανακαλυπτικό μοντέλο μάθησης.

Η προετοιμασία
Αρχικά εγγραφήκαμε στη λίστα του πειράματος μαζί με σχολεία από όλο τον πλανήτη.

Στείλαμε ηλεκτρονικά μηνύματα (emails) αναζητώντας συνεργαζόμενο σχολείο στο ίδιο Γεωγραφικό Μήκος (22°56’27.23″E) με το δικό μας, ακολουθώντας τις οδηγίες των διοργανωτών,  και επικοινωνήσαμε με σχολεία από την Ελλάδα, τη Σερβία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Φινλανδία και το Μαρόκο. Μας απάντησαν όλοι και την Παρασκευή 21/3/2014 σε άμεση επικοινωνία με το 2ο Δ.Σχ. Λουτρακίου, Κορίνθου και το 6ο Δ. Σχ. Αρτέμιδας ανταλλάξαμε τα πρώτα στοιχεία, όπως η απόσταση των δύο σχολείων μεταξύ τους.

 
 Την Παρασκευή 21/3/2014 οι μαθητές των Ε1 και Στ1 τμημάτων του σχολείου παρακολούθησαν εκπαιδευτικό υλικό και ενημερώθηκαν από τις εκπαιδευτικούς Ε. Μπούσια και Μ. Εκμεκτζόγλου για τον Ερατοσθένη και το πείραμά του. Ανακάλεσαν προηγούμενες γνώσεις τους, από τη Γεωγραφία, για τις αντιλήψεις των αρχαίων για το σχήμα της Γης καθώς και τις γεωγραφικές συντεταγμένες. Εφάρμοσαν όσα έχουν διδαχθεί στα Μαθηματικά για τις μετρήσεις μήκους και γωνιών, τις πράξεις μεταξύ δεκαδικών αριθμών-δυνάμεις καθώς και τη σχεδίαση σε κλίμακα, στατιστική, (μέσος όρος)  αλλά και μια πτυχή του ίδιου του Ερατοσθένη.

 Με τη βοήθεια διαδικτυακών εφαρμογών είδαμε ότι το μεσημέρι (η ώρα που οι ακτίνες του ήλιου θα έπεφταν κάθετα στην περιοχή μας) ήταν 12:32:34 (τοπική ώρα) και χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα Google Earth μετρήσαμε την απόσταση μεταξύ του σχολείου μας και του 2ου Δ.Σχ. Λουτρακίου.

Η εκτέλεση
Στις 12:10 το μεσημέρι και αφού οι μαθητές χωρίστηκαν σε μικτές ομάδες, υπο την επίβλεψη των εκπ/κών Α. Ρεϊζη και Ι. Πιτσίνη και των υπευθύνων του πειράματος, παρέλαβαν το Φύλλο Εργασίας και τα εργαλεία (ράβδοι-μέτρα) που θα χρησιμοποιούσαν για να κάνουν τη μέτρηση της σκιάς.

 Κατέγραψαν τις μετρήσεις τους (μετρήθηκε 5 φορές το μήκος της σκιάς της ράβδου, ανά 5 λεπτά), υπολόγισαν το Μέσο Όρο της σκιάς και σε κλίμακα 1:10 σχεδίασαν στο Φύλλο Εργασίας  ένα ορθογώνιο τρίγωνο στο οποίο χρησιμοποιώντας μοιρογνωμόνιο, μέτρησαν το μέγεθος της γωνίας που χρειαζόταν να στείλουμε στο συνεργαζόμενο σχολείο ώστε να ξεκινήσει ο υπολογισμός της περιφέρειας της Γης. 

Έχοντας στα χέρια τους όλα τα δεδομένα -απόσταση μεταξύ των δύο σχολείων, φαινομενική γωνία και τη σταθερά των 360°- υπολόγισαν την περιφέρεια της Γης σε 40.000 περίπου χιλιόμετρα. Δεδομένα που εισάγαμε και στην κοινή βάση δεδομένων  του προγράμματος  ολοκληρώνοντας έτσι τη συμμετοχή μας.
  

Η αξιολόγηση
Η αξιολόγηση αφορά την πλευρά των υπεύθυνων εκπ/κών καθώς ο χρόνος την Παρασκευή 21/3/14 δεν ήταν επαρκής και η αξιολόγηση από την πλευρά των μαθητών θα ακολουθήσει την Τετάρτη 26/3/14. Αυτό που οι εκπ/κοί παρατηρήσαμε ήταν ότι υπήρξε μαθησιακή αυτονομία και ενεργή εμπλοκή όλων των μαθητών που συμμετείχαν, λειτούργησε η αυτορυθμιζόμενη μάθηση και η συνεργασία μέσα στις ομάδες. Ο ρόλος των εκπαιδευτικών ήταν διευκολυντικός και όχι παρεμβατικός.
ΥΓ
Μερικές φορές τα πράγματα εξελίσσονται αλλιώς από ό,τι τα περιμένεις, έτσι και έγινε και με το «πείραμα του Ερατοσθένη». Οι μαθητές που παρέμειναν στο Ολοήμερο έχοντας δει τους μεγαλύτερους να μετράνε τις σκιές ξεκίνησαν μια συζήτηση με τις εκπ/κούς του Ολοημέρου, Γ. Σαμαρά και Ε. Μπούσια, περί σκιάς. Αφού τους εξηγήθηκε το πείραμα  και θέλοντας να συμμετάσχουν με τον τρόπο τους δημιούργησαν ένα δικό τους κείμενο  με θέμα «Το παιχνίδι με τη σκιά», ενώ οι μικρότεροι μαθητές αποτύπωσαν με το δικό τους τρόπο τον «στρογγυλό» πλανήτη μας σε χαρτί.
(συνεχίζεται)